Uwielbiam bać się w kinie. Czyli moje ulubione filmy o Sztucznej Inteligencji

Lęki, obawy i obsesje dotyczące przyszłości, które przeżywamy w ostatnich latach, doskonale prezentują się przed kamerą. A najciekawszą bohaterką filmową, jaka ostatnio pojawiła się na wielkim ekranie, jest Sztuczna Inteligencja.

Norbert Biedrzycki AI

Nowoczesna technologia stała się dla kina niezwykle atrakcyjnym, czasem „czarnym” bohaterem. Co łatwo zauważalne, kosmici zostali zdetronizowani i to nie oni będą nas straszyć z ekranów w ciągu najbliższych lat. Twórcy współczesnego kina przekonują dzisiaj, że nieznany świat, który nam zagraża i może nieść zagładę, istnieje blisko nas – w naszym domu. Siedliskiem mrocznych sił jest bowiem nasz osobisty komputer. Już w dużym stopniu zmienił on nasze życie, a będzie je zmieniał jeszcze bardziej. Na ekranie możemy zobaczyć jego wszystkie możliwe mroczne twarze. Oto filmy, które pokazują wszystkie nasze lęki związane z nowymi technologiami i ich wpływem na nasze życie. Moje ulubione filmy o Sztucznej Inteligencji. To kino, które bardzo lubię.

 

Odyseja Kosmiczna 2001

Nie będzie raczej zaskakujące, że właśnie ten film umieściłem na początku listy. To bez dwóch zdań filmowa klasyka. Obraz mądry, niepokojący i – jak się dzisiaj okazuje – wizjonerski. Bo przecież wszyscy zadajemy sobie teraz pytanie, co oznacza usamodzielnienie się Sztucznej Inteligencji. Pytanie, czy komputery mogą przejąć kontrolę nad gatunkiem ludzkim staje się pytaniem powszechnym i budzącym obawy w każdym z nas. W filmie Kubricka pokładowy komputer Hal zbuntował się. Postanowił napisać własny scenariusz wydarzeń i zmienić losy uczestników kosmicznej wyprawy. Został agresorem, rywalem człowieka, żyjącą istotą, która ujawniła mroczne instynkty. Przecież to jest właśnie to, czego się obawiamy. Film Kubricka jest pełen tajemnic. Przykładowo: nie do końca wiadomo, czym jest tajemniczy monument, który pojawia się w filmie. Pewne jest jednak to, że zmienił losy gatunku ludzkiego. Uważam, że ten tajemniczy przedmiot może być prawdziwym symbolem przemian, które właśnie dokonują się w naszej rzeczywistości.

 

2001: Odyseja kosmiczna (2001: A Space Odyssey) – 1968

 

Łowca Androidów

Jest to drugi ważny obraz, który do dzisiaj ma rzesze wyznawców. To moment idealny, by go przypomnieć, bo wkrótce na ekranach pojawi się jego kontynuacja. Pamiętam do dzisiaj jego mroczny nastrój i duszną atmosferę. Film Scotta według mnie nie ma sobie równych, jeśli chodzi o wizję świata przyszłości, a przede wszystkim sportretowanie wielkich metropolii w fazie upadku. Ciekawe jest to, że akcja filmu umiejscowiona została w roku 2019, co oznacza, że mamy jeszcze dwa lata na to, by skonfrontować wizję reżysera z tym, co widzimy za oknem. Zdecydowanie mamy za nim więcej słońca, niż w filmie ;-). A czy po ulicach chodzą replikanci? Śmiem twierdzić, że ciągle nie – chociaż jak pamiętamy z filmu, były to istoty w pełni podobne do ludzi, więc mogę mieć oczywiste trudności z ich rozpoznaniem. Cenię ten film za epicki rozmach. A to, że prezentuje on wizję świata całkowicie fantastyczną, wcale mi nie przeszkadza. Jestem bardzo ciekawy kontynuacji, którą można będzie zobaczyć już w październiku 2017 r.

 

 Łowca androidów (Edycja Kolekcjonerska 30. rocznica) – Oficjalny Zwiastun Blu-ray

 

Matrix

Jeden z najważniejszych filmów o wirtualnej rzeczywistości, jaki powstał. Pełen uroku, lekkości, ale z ważną i coraz bardziej aktualną refleksją dotyczącej świata, w jakim żyjemy. Cenię go za to, bo moim zdaniem wyprzedził czasy, w którym powstał i przewidział problemy, które w zasadzie dzisiaj są częścią naszego życia. Kiedy historia trafiła na ekrany, pojęcie wirtualnej rzeczywistości dopiero się rodziło, a internet w powszechnym użyciu funkcjonował dopiero kilka lat. Dopiero dzisiaj widzimy, jak przekaz Matrixa dotyka każdego z nas. Pytania o relację rzeczywistość – rzeczywistość wirtualna nie jest wcale wydumane. Kim bowiem jesteśmy, wchodząc do internetu? Kim jest osobowość wirtualna, którą przecież każdy z nas ma? Czy mając dostęp do nieograniczonej wiedzy w sieci, tak naprawdę zbliżamy się do prawdy? Czym właściwie ona jest dzisiaj, w czasach zalewających nas poglądów, idei i pomysłów na życie? Film zadawał te wszystkie pytania w sposób niezwykle atrakcyjny dla oka – i to jest jeden z jego wielkich atutów. Myślę, że do dzisiaj wielu z nas pamięta sceny pojedynków między bohaterami, które nakręcone zostały w sposób zupełnie nowatorski. Niestety, kolejne części Matrixa nie miały już tej siły rażenia.

 

Matrix (1999) oficjalna zapowiedź

 

Transcendencja

To wciągająca opowieść o ludziach, którzy poświęcili swoje życie pracy nad Sztuczną Inteligencją. Dla niektórych jest ona obietnicą przejścia na nowy etap istnienia, dla innych zagrożeniem. W zasadzie przedstawiciele obu grup wierzą, że bliskie są dni, gdy Sztuczna Inteligencja stanie się siłą, która pokona potęgę ludzkiego umysłu. Są tu entuzjaści, którzy uważają, że konsekwencje tego przesilenia będą zdecydowanie pozytywne. Twierdzą wręcz, że dzięki temu mamy szanse na zbliżenie się do stanu boskości i doznanie stanu wszechwiedzy. Przedstawicielem tej właśnie grupy jest Will Caster zagrany przez Johnny Deepa. Groza pojawia się, gdy Caster szukający „zbawienia” w technologii zostaje postrzelony. I w tym momencie fabuła zaczyna przyśpieszać, a my widzimy na ekranie sugestywną wizję połączenia ludzkiego mózgu z wirtualnym światem. Moim zdaniem twórcom filmu udało się pokazać całe spektrum problemów, które dotyczą ludzkich relacji z technologią. Trafnie sportretowano zarówno nadzieje, jak i lęki, które rodzą się w ludziach w czasach technologicznego przełomu.

 

Transcendencja (2014) – oficjalny zwiastun

 

Ex Machina

Intrygująca opowieść o ludzkich uczuciach i o tym, co może się z nami stać, gdy w naszym życiu pojawią się roboty. Film zadaje wiele pytań o to, kim jesteśmy jako ludzie i co może zdarzyć się z nami, gdy Sztuczna Inteligencja osiągnie wysoki poziom rozwoju. Główny bohater zostaje zaproszony do willi – futurystycznego schronu nafaszerowanego elektroniką. Tam będzie uczestniczyć w eksperymencie, w którym wezmą udział także: ekscentryczny milioner i … maszyna. To właśnie robot o humanoidalnych kształtach i pięknych kobiecych rysach będzie generował napięcie między wszystkimi uczestnikami spektaklu. Film dotyka wielu klasycznych kwestii związanych z obszarem Sztucznej Inteligencji – oglądamy na przykład, w jaki sposób realizuje się słynny test Turinga. Obraz nie ma w sobie rozmachu. Jest to raczej kameralna opowieść o emocjach. Jednak talent twórców powoduje, że film chwilami przypomina pasjonujący, pełen napięcia thriller psychologiczny.

 

Ex Machina (2014) – oficjalna zapowiedź

 

Black mirror

Mroczny klimat, pesymizm i wszechobecna technologia w życiu ludzi – tak w skrócie można nazwać tę niezwykłą opowieść składającą się z kilkunastu odcinków. Jej twórcy przyjrzeli się chyba wszystkim lękom ludzkości, dla której technologia jest czymś naturalnym, ale i destrukcyjnym jednocześnie. Widzimy ludzi, którzy są całkowicie podporządkowani telewizji, mediom społecznościowym, technologicznym korporacjom i politykom. Ludzie „przyszłości” – zaskakująco podobni do wszystkich, których mijamy codziennie na ulicy, to zdecydowanie marionetki.

Najnowocześniejsza technologia służy tu przede wszystkim inwigilacji i redukowaniu przestrzeni społecznej wolności. Wszyscy się tu boją i uczestniczą w wyreżyserowanych spektaklach, które stworzono po to, by dostarczyć rozrywki innym. Oglądanie serialu nie należy do rozrywek przyjemnych. Obcujemy bowiem z satyrą obnażającą nasz konsumpcjonizm, bezmyślność w obcowaniu z technologią, uzależnienie od niej. Zdecydowanie anty-utopijna wizja ludzkości.

 

Black Mirror (2014) – oficjalna zapowiedź

 

Ona

Czy można zakochać się w systemie operacyjnym własnego komputera? Można! To właśnie przydarzyło się bohaterowi filmu Ona. Po zakończeniu pracy w gazecie, Theodore zajmuje się pisaniem listów na zamówienie. Klienci zlecają mu wymyślanie historii miłosnych i intymnych wspomnień. Pewnego dnia bohater instaluje na komputerze system, którego zadaniem jest jak najlepsze zaspakajanie potrzeb użytkownika. System robi to tak doskonale, że podbija tym serce głównego bohatera, który po prostu w maszynie się zakochuje. I to z wzajemnością.

Oglądamy ten film, jak historię miłosną, której bohaterom zaczynamy kibicować. Tkwiąc w tym przedziwnym związku, wydają się zwyczajną parą, która przeżywa wszystkie fazy miłosnego uczucia. Obraz według mnie ciepły, optymistyczny, który jednocześnie pokazuje, że wiele z tego, co przeżywamy, jest fikcją, a prawdziwe emocje i uczucia są na wyciągnięcie ręki.

 

Her (2013) – oficjalny zwiastun

 

Ghost in the Shell (z 1995 roku)

Jak pisałem wcześniej, Łowca Androidów był w latach 80-tych wspaniałym portretem upadającej metropolii przyszłości. W przypadku „Ghost in the Shell” mamy do czynienia z równie sugestywnym obrazem, chociaż w innej tonacji. To było chyba pierwsze anime, która zrobiło na mnie takie wrażenie. Film z 1995 roku, który wyreżyserował Mamoru Oshii, doskonale łączy kino rozrywki z kinem refleksji. Historia cyborga – mózgu schowanego w sztucznym ciele atrakcyjnej kobiety, która postanawia przywrócić światu ład – bawi, ale przy okazji przemyca myśl o tym, kim staliśmy się jako ludzie i jako twórcy współczesnej cywilizacji. Mamy tu też stały zestaw problemów, które od lat towarzyszą kulturze cyberpunkowej: zdehumanizowane korporacje, hakerów, implanty, podejrzane interesy i starcie dobra ze złem. A wszystko to w przepięknej wizualnej oprawie. Zdecydowanie polecam! Również kontynuację, wersję 2.0 jak i dwa seriale. Na ekranach kin mamy teraz wersję z Hollywood ze Scarlett Johansson. Czy dorównała oryginałowi z Japonii? W mojej opinii zdecydowanie nie.

 

Ghost in the Shell (1995) – oficjalny zwiastun

 

Kino kocha sztuczną Inteligencję

Na mojej prywatnej liście ulubionych filmów umieściłem klasykę, ale i obrazy z ostatnich miesięcy czy lat. Sam byłem ciekawy takiego sąsiedztwa – filmów sprzed czterdziestu lat zestawionych z obrazami powstającymi niemal równolegle ze zjawiskiem Sztucznej Inteligencji. Pisząc ten tekst, uświadomiłem sobie, jak genialnym i wizjonerskim dziełem jest film Kubricka, a jednocześnie poczułem wyraźnie nieco inne podejście współczesnych reżyserów do tematu „obcych” w naszym życiu.

Jedno jest pewne, przemiany technologiczne, jakich doświadczamy, są niezwykle fotogeniczne. A problemy, które się z nimi wiążą – etyczne i egzystencjalne, stają się prawdziwą kopalnią tematów dla reżyserów i scenarzystów. Być może to oni są najbardziej uważnymi obserwatorami tego, jak zmienia się nasz świat. Świat wypełniony maszynami, systemami informatycznymi, kamerami, robotami i … naszymi ludzkimi lękami.

 

Powiązane artykuły:

– Maszyna cię nie przytuli, ale … wysłucha i coś doradzi

– Żywe mózgi, które rodzą sztuczną inteligencję

– Sztuczne mózgi ratują ziemię

– Czy maszyny odróżniają dobro od zła?

Machine Learning. Komputery nie są już niemowlętami

Co pomyśli maszyna, gdy spojrzy nam głęboko w oczy?

Trwałe połączenie technologii z człowieczeństwem

 

 

Skomentuj

18 comments

  1. Oscar2

    Kurzweil doskonale się wpisuje w rolę lekko szalonego naukowca rzucającego wyzwanie całemu establishmentowi nauki czy biznesu. Czy się myli czy nie, nie jest najważniejsze. Najważniejsze jest rzucanie dobrze określonych wyzwań i dążenie do nich.

  2. MJarosz99

    W Polsce boimy się chyba wdrażać prawdziwych innowacji. Boimy się kreatywnego myślenia i eksperymentu. W Polsce możem wdrażać nową technologię i filozofię życia, ale wymaga to zupełnie nowego podejścia i trochę fantazji i odwagi. Na przykład czemu by nie traktować życia w mieście jako grę multiplayer. Daleko idący pomysł mój był taki, żeby jedno małe miasto przekształcić w „labolatorium AI” i przestrzeń współpracy twórców smart city z parkiem technologicznym, uczelnią itd. Takie nano-Skolkovo, mogłoby to być gdzieś w górach, w zieleni itd. Każdy mógłby tam przyjechać i spędzić czas i włączyć się w społeczność jego twórców w zależności od poziomu specjalizacji. Musielibyśy otworzyć się tam na współpracę z wszystkimi innowatorami z całego świata. Możemy im tam stworzyć warunki do rozwoju. Eksportować swoją myśl itd.

  3. Jacek B2

    Bardzo interesujący zestaw filmów. Filmy te dotykają wielu klasycznych kwestii związanych ze Sztuczną Inteligencją. Niektóre z nich to filmy niszowe lub wręcz kameralne opowieści o emocjach.

  4. Adam T

    A gdzie Tranformersy? Albo Star Wars i R2D2 i C3PO? Ikony kina ze sztuczną inteligencją. Chyba że chciał Pan pokazać tylko „poważne” filmy 🙂

    • Norbert Biedrzycki  

      Skupiłem się na filmach które wywarły na mnie wypływ i w których AI grało znaczącą rolę moralną. Wspomniane blockbustery oprócz czasami dobrych story, efektów specjalnych i postaci nie niosły w sobie moralnych dylematów. Niezależnie od tego jestem wychowany na Gwiezdnych Wojnach i uważam te filmy za największą przygodę mojego życia 🙂

  5. Robert Kaczkowski

    W mojej ocenie transcendencja była filmem przeciętnym. Zaledwie. Być może efekty specjane były na najwższym poziomie ale fabuła była przeciętna. No i w tym filmie za grosz sztucznej inteligencji. Czyli raczej nie pasuje do tego zestawienia.

    Ale I tak fajnie było zobaczyć to zestawienie. Po przeczytaniu Pana artykułu wróciłem do Ghost in The Shell. Tego starego

  6. Grzegorz Wiatr

    Natomiast, niestety ale Ghost in the Shell z 2017 to straszna kalka, praktycznie scena po scenie – żałosny remake, który nic nie wnosi. Ten z 1995 roku był majstersztykiem

  7. Grzegorz Wiatr

    Jeśli powstaną autonomiczne roboty, które będą posiadać sztuczną inteligencję i będą już w użytku – może być za późno na odwrót. Ponadto, ludzie już dziś mają nieraz sporo problemów z komputerami – najczęściej przez wirusy. Wirus nie musi usuwać wszystkich danych w systemie czy zawieszać go. Wystarczy jeden wirus, który będzie w stanie zmienić dane w „mózgu” robota. Film „Terminator” idealnie pasuje do opisania tej sytuacji – możemy być kiedyś w przyszłości świadkami buntu maszyn. Nie bez powodu powstały kampanie takie jak „Stop Cyborgom”. O ile nie jest jeszcze za późno.

  8. Andrzej_Ko

    Fajny tekst. W szczególności zagrozenie AI może nadejść ze strony zastosowań militarnych. Pionierzy w kwestii robotyki obawiają się, że trwający na całym świecie wyścig w budowie coraz to bardziej zaawansowanych robotów przeznaczenia militarnego, przeradza się w nowy wyścig zbrojeń, który może zmienić bieg historii. W przeszłości mieliśmy już dwa militarne wyścigi, pierwszy dotyczył przełomu w wykorzystaniu prochu strzeleckiego drugi użycia broni atomowej. Obydwa wyścigi zbrojeń przyniosły ludności wiele cierpienia i nienawiści.

    • Norbert Biedrzycki  

      Ale wszystko zależy od nas, ludzi. Jak nauczymy maszyny i czy nauczymy maszyny podstawowych ludzkich emocji. Poza tym można i chyba powinniśmy włączyć im swoiste bezpieczniki, ograniczniki wolnej woli kiedy dojdzie do decyzji związanych z zagrożeniem ludzi

  9. DCzaj

    Dużo dobrych filmów. Her nie widziałem ale obejrzę, Znowu porusza Pan ważne tematy. Chciałbym zaprosić Pana na prelekcje na mojej uczelni. Poprosze o przesłanie adresu mail, lub numer telefonu żebym mógł się z Panem skontaktować

  10. Jacek Krasko

    Bardzo dobra lista filmów. Dodał bym kilka ale z drugiej strony chyba jest to lista tych najważniejszych filmów. Niemniej bardzo dziękuje

  11. Krzysztof C

    A co z filmem Even Horizon? To dopiero był horror. Aż ciary przechodziły po plecach. Ludzie zamknięci w jednym miejscu razem, przeciwko czemuś co jest niedookreslone. Bardzo dobry film

  12. CabbH

    A co z Gwiezdnymi Wojnami I przesympatyczną parą robotów R2D2 i C3PO? Oni przecież byli modelową emanacją sztucznej inteligencji. No i są to ikony kina s-f

  13. Krzysztof Bikowski

    Bardzo fajne zestawienie filmów science-fiction. Nie wiem czy na niektórych z nich można sie bać – pewnie nie na każdym. Ale to dobre kino. Na pewno są to filmy pokazujące przyszłość zdominowaną przez technologie. A tu zaczyna być trochę strasznie